Αμφείον

Ο προϊστορικός τύμβος-κλιμακωτή πυραμίδα
με τον τάφο του Αμφίονα και του Ζήθου


Το μεγαλοπρεπές Αμφείον σίγουρα αποτελούσε ένα ιδιαίτερο σημείο αναφοράς για τους κατοίκους της Θήβας ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους, ένα είδος δηλ. μνημείου-ηρώου για τους δίδυμους αδελφούς, τον Αμφίονα και το Ζήθο.

Σε αυτούς αποδίδει ο μύθος την ανέγερση των πρώτων τειχών της «επτάπυλης» Θήβας: Οι βράχοι που μετέφερε ο Ζήθος, με τις θείες μελωδίες της λύρας του Αμφίονα ανέβαιναν μόνοι τους και οικοδομούσαν τα τείχη. Οι δύο αντίθετοι χαρακτήρες, που αλληλοσυμπληρώνονταν, έγιναν οι εκπρόσωποι της μουσικής αρμονίας, αλλά και της χειρωνακτικής εργασίας· του φιλοσοφικού στοχασμού, αλλά και της πρακτικής ζωής.


Eπίσημη χρονολόγηση, κατά προσέγγιση:

Πρώτο τέταρτο 3ης χιλιετίας π.Χ.

Άγνωστης έκτασης νεκροταφείο, που αργότερα καλύπτεται (βλ. αμέσως παρακάτω).

*

2600-2400 π.Χ.

Χτίζεται ο τύμβος του Αμφείου, με μέγιστο σωζόμενο ύψος 2 μέτρων και διάμετρο 21 μέτρων στην κορυφή του φυσικού λόφου. Έχει κωνικό σχήμα και αποτελείται από δύο κατώτερες στρώσεις χώματος και μία ανώτερη στρώση από ορθογώνια ωμά πλιθιά διαφόρων μεγεθών.

(Το παλαιότερο νεκροταφείο καλύπτεται. Άγνωστο παραμένει αν, εκτός από τους τάφους, ο τύμβος που δημιουργήθηκε εκεί κάλυψε και κάποια οικοδομικά κατάλοιπα, όπως συμβαίνει στην αντίστοιχη περίπτωση του υψώματος του Αρχαιολογικού Μουσείου.)

Η σύντομη σωστική ανασκαφή που πραγματοποίησε η Θ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων το 2007 κάτω ακριβώς από τον τύμβο, αποκάλυψε τρεις θαλαμωτούς τάφους σκαμμένους στο φυσικό βράχο του λόφου, καθώς και ένα ρηχό λάξευμα που είχε δεχθεί την ταφή γυναίκας με μωρό στην αγκαλιά της.

Μέσα στους τρεις αυτούς τάφους του Αμφείου βρέθηκαν σκελετοί ενός ή και δύο ατόμων σε συνεσταλμένη στάση, ενώ τα κτερίσματα που τους συνόδευαν αποτελούν εισηγμένα αντικείμενα από τις Κυκλάδες και ανάγονται στην πρωτοκυκλαδική περίοδο!

*

2300-2000 π.Χ. ή ενδεχομένως κατά τη Μέση Εποχή του Χαλκού: 2000-1700 π.Χ.

Η πλίνθινη κορυφή του τύμβου σκάβεται για να χτιστεί ένας μνημειώδης κιβωτιόσχημος τάφος, ο οποίος και δέχεται μία ή περισσότερες ταφές με πλούσια κτερίσματα.

Ο τάφος βρέθηκε συλημένος, ήδη από την αρχαιότητα, ενώ τα χρυσά κοσμήματα που περισυνελέγησαν έξω από αυτόν είναι ό,τι ακριβώς ξέφυγε από τους τυμβωρύχους.

Ωστόσο, υπάρχει και η άποψη ότι δεν πρόκειται για έναν απλό χωμάτινο/πλίνθινο τύμβο με κατάλοιπα τάφου αλλά για βαθμιδωτή πυραμίδα! Οι αρχαιολόγοι διαφωνούν σημαντικά και ως προς τη χρονολόγηση. Βρίσκεται στην ουρά της εξέλιξης ή στην κορυφή; Η θεωρία ότι είναι πυραμίδα και μάλιστα αρχαιότερη των αιγυπτιακών είναι ανατρεπτική, αφού προσκρούει στα μέχρι σήμερα δεδομένα. Ίδωμεν...